Verbos de Cambio (ponerse, hacerse, quedarse, llegar a ser, volverse, convertirse en)

Dziś przedstawiam Wam verbos de cambio, czyli czasowniki wyrażające zmianę. Łączą się one w konstrukcje idiomatyczne i jako takie rządzą się swoimi prawami. Jest to dosyć istotne zagadnienie gramatyczne, ale niestety zupełnie pomijane w większości podręczników. Za pomocą niniejszego posta postaram się wypełnić tę lukę.

VERBOS DE CAMBIO (ponerse, hacerse, quedarse, llegar a ser, volverse, convertirse en)
PONERSE + adjetivo (triste, alegre, rojo, guapo, elegante, mal, enfermo)	oznacza nagłą i natychmiastową zmianę stanu – np. samopoczucia, wyglądu, stanu zdrowia, stanu emocjonalnego ; zmiana często jest łatwo odwracalna, przejściowa	Juan se ha puesto enfermo sin ningún motivo. Janek rozchorował się zupełnie bez powodu. Cuando vio a ese chico que le gusta tanto, se puso roja como un tomate.                                  Kiedy zobaczyła tego chłopaka, który tak jej się podoba, spiekła raka [dosł. zrobiła się czerwona jak pomidor]. Al enterarse de la muerte de su abuelo, se puso triste. Kiedy dowiedział się o śmierci dziadka, zasmucił się. ¿Adónde vas ? Te has puesto tan elegante...     Dokąd idziesz ? Tak się wystroiłaś... ¡No te pongas así! ¡No es para tanto!  Oj, przestań się tak zachowywać. Nie przesadzaj.
HACERSE + adjetivo/sustantivo (de izquierdas, de derechas, comunista, liberal, socialista, católico, budista, médico, cura, tenista ; socio, miembro de ; famoso, rico)	oznacza zmianę dokonywaną zazwyczaj świadomie przez wykonawcę, np. przyjęcie innej religii, zmianę poglądów politycznych, wstąpienie do pewnego ugrupowania bądź wybór wykonywanego zajęcia ; może też oznaczać zmianę statusu społecznego, przynależności do danej grupy społecznej	Se hizo de izquierdas al leer la biografía de Che Guevara. Stał się lewicowcem po przeczytaniu biografii Che Guevary. El rey Enrique VIII fundó la Iglesia Anglicana y se hizo protestante. Król Henryk VIII założył Kościół Anglikański i stał się protestantem. Se hizo socio de un club de golf.               Stał się członkiem klubu golfowego. De mayor, voy a hacerme pirata.                        Jak będę duży to zostanę piratem. Se hizo rico en un día gracias a la lotería.     Stał się bogaty w jeden dzień dzięki [wygranej na] loterii. Se hizo famoso de la noche a la mañana. Stał się sławny z dnia na dzień.
QUEDARSE + sustantivo/adjetivo (solo, viudo, ciego, mudo, sordo, cojo, calvo, embarazada ; soprendido, admirado, de piedra, estupefacto)	oznacza zmianę związaną zazwyczaj z jakąś stratą (utrata małżonka, wzroku, słuchu) lub stałą/ długotrwałą zmianę cielesną (zajść w ciążę); często razem z przymiotnikami wyrażającymi silne zdziwienie, zaskoczenie wywołane czynnikiem zewnętrznym	Su esposa murió a los 60 años y se quedó viudo hasta el fin de sus días.                         Żona umarła w wieku 60 lat i pozostał wdowcem do końca swych dni. Cuando alguien se casa porque la mujer se quedó embarazada se dice que se casa de penalti.      Kiedy ktoś bierze ślub dlatego że kobieta zaszła w ciążę to mówi się, że bierze ślub przez wpadkę [dosł. przez karniaka]. Cuando lo echaron del trabajo se quedó totalmente calvo. Jak wyrzucili go z pracy to kompletnie wyłysiał. Cuando me avisaron que había heredado 100 mil euros, me quedé de piedra.    Jak mnie powiadomiono, że odziedziczyłam 100 tysięcy euro, zamurowało mnie.
LLEGAR A SER + adjetivo/sustantivo (famoso, rico, experto, director, jefe, médico, un famoso actor, alguien en la vida)	oznacza zmianę osiągniętą kosztem wielkiego nakładu pracy, wysiłku	Llegó a ser director.             Udało mu się zostać dyrektorem. Trabajó muchos años para llegar a ser famoso.       Wiele lat pracował, aby stać się sławnym. Para llegar a ser alguien en la vida, tienes que esforzarte. Aby do czegoś w życiu dojść [dosł.stać się w życiu kimś], musisz się wysilić.
VOLVERSE + adjetivo (triste, organizado, insoportable, tranquilo, nervioso)	oznacza stałą, ale powolnie, stopniowo zachodzącą zmianę, zwłaszcza charakteru lub postawy życiowej zachodzącą bez woli osoby podlegającej zmianie	Después de casarse, se volvió muy desordenada.       Po tym jak wyszła za mąż, stała się straszną bałaganiarą. Cuando nació su hermanito, Juan se volvió insportable. Kiedy urodził mu się braciszek, Juan stał się nieznośny.
CONVERTIRSE EN + UN/UNA + sustantivo (criminal, príncipe azul, sapo, oro, problema)	używamy wyłącznie z rzeczownikiem ; oznacza stałą i radykalną zmianę postaci, zarówno jeśli chodzi o charakter jak i powłokę fizyczną osoby lub rzeczy	Cuando la princesa besó al sapo, este se convirtió en un príncipe azul.                       Kiedy księżniczka pocałowała ropuchę, ta przeistoczyła się w księcia z bajki. Los niños en las favelas pronto dejan de ser inocentes y se convierten en criminales. Dzieci w fawelach [brazylijskich slamsach] szybką tracą niewinność i stają się przestępcami. La pobreza se convierte en un problema cada vez más acuciante.                         Bieda staje się coraz bardziej dotkliwym problemem.

A na zakończenie zewnętrzne linki do ćwiczeń:

http://www.ver-taal.com/ej_verbosdecambio1.htm

http://www.ver-taal.com/ej_verbosdecambio2.htm
http://www.hf.uio.no/ilos/tjenester/kunnskap/sprak/nettsprak/spansk/treningssenter/ejercicios/ovelser2/verbosdecambioV06.html


¡Hasta la próxima!