Czas przeszły dokonany
Pretérito Indefinido
jest jednym z trzech hiszpańskich czasów przeszłych (obok
Pretérito Imperfecto oraz
Pretérito Perfecto). W języku polskim używamy tylko jednego czasu przeszłego, nie dziwi więc fakt, że rozróżnienie czasów przeszłych jest jednym z zagadnień nastręczająych polskim uczniom najwięcej trudności.
Czasu przeszłego dokonanego Pretérito Indefinido używamy w następujących przypadkach:
1. Kiedy mówimy o czynnościach przeszłych zakończonych i niezwiązanych z teraźniejszością.
Wtedy, kiedy czynności o których mowa wydarzyły się w zamkniętym, skończonym okresie czasu lub konkretnie określonym momencie w przeszłości.
Ayer María tuvo un examen.
Wczoraj María miała egzamin.
Nos divorciamos el 7 de septiembre.
Rozwiedliśmy się 7 września.
Charakterystyczne dla Indefinido są następujące określenia czasu (tzw. marcadores temporales):
anoche wczorajszej nocy
ayer wczoraj
anteayer przedwczoraj
el lunes/el martes... w poniedziałek/wtorek...
el otro día któregoś dnia
en 1985 w 1985 roku
ese/aquel
día, mes, año... w tamtym dniu/miesiącu/roku...
en febrero, en abril... w lutym, w kwietniu...
en primavera, en invierno... wiosną/zimą...
hace mucho tiempo/diez días/cinco semanas/dos meses/tres años... dawno temu/ przed dziesięcioma dniami/pięcioma tygodniami/dwoma miesiącami/ trzema laty
la semana pasada/el mes pasado/ el
año pasado... w zeszłym tygodniu/ w zeszłym miesiącu/ w zeszłym roku
la última vez ostatnim razem
2. Kiedy piszemy biografię lub pamiętnik:
Miguel de Cervantes nació el 29 de septiembre de 1547 en Alcalá de Henares (Madrid), a los 4
años
de edad se trasladó con su familia a Valladolid,(...) en 1571 participó con heroísmo en la batalla de Lepanto...
Miguel de Cervantes urodził się 29 września 1547 roku w
Alcalá de Henares (Madryt), w wieku 4 lat wraz z rodziną przeniósł się do Valladolid, (...) w 1571 mężnie walczył w bitwie pod Lepanto...
3. W opowiadaniach - jest to czas, w którym prowadzimy narrację. W tym przypadku czynności następują w serii, jedna po drugiej:
Salió de su casa, cruzó la calle y se metió en el bar de la esquina. Al cabo de un rato salió corriendo y se dirigió hacia su coche.
Wyszedł z domu, przeszedł przez ulicę i wszedl do baru na rogu. Po chwili wybiegł i skierował się do samochodu.
4. Kiedy czynność trwała dłużej lub powtórzyła się wielokrotnie w zamkniętym okresie czasu, ale powtarzalność ta nie miała charakteru rutynowego (Uwaga! Do czynności powtarzalnych, rutynowych, codziennych w przeszłości użyjemy czasu przeszłego Imperfecto de Indicativo).
La boda duró tres días.
Wesele trwało trzy dni.
Estudió
5
años
en la Universidad.
Studiował na Uniwersytecie przez 5 lat.
Hablamos toda la noche.
Rozmawialiśmy całą noc.
Juan te llamó ayer tres veces.
Juan dzwonił do Ciebie wczoraj trzy razy.
Uwaga! Proszę zwrócić uwagę, że tego typu zdania przeważnie tłumaczymy na język polski w czasie niedokonanym (rozmawialiśmy, nie: porozmawialiśmy, dzwonił, nie: zadzwonił).
5. Kiedy oceniamy wydarzenia z przeszłości. Nie opisujemy wydarzenia, lecz zwięźle wyrażamy nasze zdanie:
Ayer fuimos al concierto de Lady Gaga. Nos gustó mucho.
Wczoraj poszliśmy na koncert Lady Gagi. Bardzo nam się podobało.
El viernes en la fiesta de Clara lo pasamos muy bien.
W piątek na imprezie u Klary bawiliśmy się świetnie.
Jeśli spodobał Ci się ten post, proszę poleć bloga swoim znajomym- tweetnij, lajknij, zaplusuj albo cośkolwiek innego. Dzięki! :-)
Witam. Mam takie pytanie, co znaczy w j. hiszpańskim że czynność się zakończyła?, czy nie wygląda to tak jak w j. polskim. tzn. czynność zakończona wyrażana jest czasownikiem dokonanym, a czynność niezakończona/trwająca czasownikiem niedokonanym. Mówi się że Pretérito Indefinido to czas dokonany, czy tłumacząc na polski czy aby na pewno? skoro wyraża także czynności niedokonane, np. padało, a przecież ten czasownik ma swoją parę dokonaną ,,napadało"? Mówi się, że czas ten wyraża czynności zakończone lub ograniczone czasowo/zamknięte w zakończonym przedziale czasu, ale czy np. zdania:
OdpowiedzUsuń1. Oglądałem wczoraj film od 8 do 10.
2. Gotowałem obiad wczoraj o 9.
Te zdania nie mówią nam nic czy czynność się zakończyła/dokonała?
Jak to można odnieść do języka polskiego? :)
Dziękuję za inspirujący komentarz.
UsuńDokonaność lub niedokonaność czasowników określana jest w językoznawstwie mianem aspektu. Rzecz w tym, że aspekt w języku polskim wyrażany jest w inny sposób niż w hiszpańskim i można oczywiście dla ułatwienia starać się szukać odpowiedników, ale tylko na poziomie tłumaczenia pojedynczych zdań, a nie na zasadzie prostej analogii, że np. czas dokonany (P.Perfecto lub Indefinido) to zawsze czasownik dokonany w języku polskim.
A zatem:
Czynność zakończona w czasie Indefinido to taka czynność, która jest ograniczona widełkami czasowymi, np.:
Aquel día llovió mucho. - Tamtego dnia mocno padało. - Tamten dzień to zakończony okres czasu trwający (powiedzmy) od północy do północy. Nie obchodzi nas tutaj to, czy w nocy nadal padało, bo nie o tym jest to zdanie. Stwierdzamy, jaka pogoda była tamtego dnia.
Dla kontrastu zdania w Imperfecto:
Aquel día llovía mucho y por eso no fuimos al zoo. - Tamtego dnia mocno padało i dlatego nie poszliśmy do zoo.
En Macondo siempre llovía. - W Macondo zawsze padało.
W pierwszym zdaniu Imperfecto jest tłem dla innego zdarzenia, zatem jest w trakcie trwania, gdy wydarza się coś innego (czynność nie jest zakończona).
W drugim zaś chodzi o to, że w Macondo deszcz pojawiał się taką regularnością, że można było powiedzieć, że padało "zawsze", czyli chodzi nam tu o czynność zwyczajową, powtarzalną.
Możnaby rzec, że w tych zdaniach przykład z Indefinido wyraża statystykę (widzimy wykres jak na lekcji geografii - dużo padało, ale nie widzimy tego deszczu, w momencie gdy on pada), a Imperfecto ujęcie, zatrzymany kadr z filmu - widzimy jak pada.
Jak widać, w polskim tłumaczeniu użyjemy w każdym z powyższych przypadków formy niedokonanej.
Temat "napadania" proponuję zostawić na później, bo to zupełnie inna historia. Dla wnikliwych - spróbujcie przetłumaczyć "napadało" na j. angielski. :-)
Powróćmy do zdań czytelnika/czytelniczki.
1. Oglądałem wczoraj film od 8 do 10.
2. Gotowałem obiad wczoraj o 9.
Te zdania być może w odczuciu Polaka nie mówią nam, czy czynność się dokonała, bo używamy w nich formy niedokonanej, natomiast zgodnie z logiką języka hiszpańskiego zdanie nr 1, oznacza czynność zakończoną, ograniczoną czasową, bo ma widełki czasowe i dlatego będzie tłumaczone na czas Indefinido:
1. Ayer desde las 8 hasta las 10 miré una peli.
Drugie zaś zdanie wyraźnie przedstawia czynność w trakcie trwania, "w trakcie jakiej czynności byłem wczoraj o 9", bez określonego początku ani końca, czyli typowy przypadek Imperfecto.
2. Ayer a las 9 estaba preparando el almuerzo.
Ufff... Mam nadzieję, że pomogłam.
Salu2!