niedziela, 30 października 2011

Szyk przymiotnika a zmiana znaczenia (I) - amigo viejo vs. viejo amigo

Dzisiejszego posta poświęcam problemowi często nurtującemu moich uczniów, a mianowicie szykowi przymiotnika.

Zapewne wiecie, że w języku hiszpańskim przymiotnik zwykle stawiamy po rzeczowniku:
una chica guapa (ładna dziewczyna)
un libro interesante (ciekawa książka)
una camisa negra (czarna koszula)
czyli zupełnie na odwrót niż w języku polskim.

Czasami jednak spotykamy się z szykiem przestawnym, np. una gran ciudad (wielkie miasto). Wtedy pewnie przychodzi nam do głowy pytanie, czy ktoś przypadkiem się nie pomylił. Otóż nie. Zmiana szyku ma tutaj zasadnicze znaczenie. Czasami chodzi tylko o większe nacechowanie emocjonalne: un interesante libro (naprawdę interesująca książka), una hermosa mujer (naprawdę piękna kobieta), czasami jednak zmiana szyku pociąga za sobą zmianę znaczenia i właśnie ten przypadek obrazuje poniższa tabela:


alto
funcionario alto
(= espigado)

wysoki urzędnik (wyrośnięty - chodzi o dosłowne znaczenie słowa "wysoki")
un alto funcionario
(=de alto rango)
urzędnik wysokiej rangi
język hiszpański
antiguo
casa antigua
(= que tiene muchos años)
stary dom
antigua casa
(=anterior)
(mój) poprzedni dom
bueno 
la parte buena
(=de buena calidad, no estropeada)
dobra część, niezepsuta
una buena parte
(= muchos)
duża, znacząca część, wiele (np. osób)

bueno  
hombre bueno
(=bondadoso)
dobry człowiek (nie zły, ale dobry)
buen hombre (=agradable cortés, sonriente)
porządny z niego chłop (=miły, uprzejmy i zawsze się uśmiecha)
bueno  
język hiszpański
un amigo bueno
(=bondadoso, de buen carácter)

dobry przyjaciel (chodzi nam o jego charakter)
un buen amigo (=amigo de verdad, un amigo amigo)
dobry przyjaciel, prawdziwy, z prawdziwego zdarzenia
cierto  
język hiszpański

cosa cierta (=segura)   

to pewna rzecz (jestem jej pewna)
cierta cosa (=alguna)
pewna rzecz (jakaś)
curioso
persona curiosa
(= p. ej. cotilla)
ciekawska osoba
curiosa persona (=interesante)
ciekawa osoba
diferente     
una teoría diferente
(=distinta de las demás)

odmienna teoria
diferentes teorías (=varias)
różne teorie
extraño
persona extraña
(= desconocida)
nieznana osoba
extraña persona
(= rara)
dziwna osoba
fantástico  

literatura fantástica 

(= p. ej. de ciencia-ficción)
literatura fanastyczna
fantástica literatura
(= excelente)
fantastyczna, świetna literatura
grande
ciudad grande
(= de muchas superficie o que tiene muchos habitantes)
wielkie pod względem powierzchni lub ilości mieszkańców
una gran ciudad
(=importante, impresionante)
wielkie miasto pod względem jego znaczenia lub wrażenia jakie robi, prawdziwe miasto
grande 
cosa grande
(= de gran tamaño)
duża rzecz
¡(no es) gran cosa! (= no pasa nada)  
wielkie rzeczy! oj tam oj tam! ;-)
grande 
hombre grande (=espigado)
wysoki mężczyzna, wyrośnięty
gran hombre
(= importante) 
wielki człowiek
grande 
una casa grande
(=de tamaño)
wielki dom
una gran casa
(= impresionante) 
niezła chata, robi wrażenie
mismo 
(lo hizo) el profesor mismo
(=en persona)   
(zrobił to) sam nauczyciel, on osobiście
el mismo profesor
(=la misma persona)    
ten sam nauczyciel
nuevo  
año nuevo
(=primer día del año)
Nowy Rok
nuevo año
(= el próximo año)   
nowy/przyszły rok
nuevo  
casa nueva
(= recién edificada)
nowy dom, dopiero co zbudowany
nueva casa
(= me acabo de mudar)    
nowy dom, czyli dopiero się do niego wprowadziłem
pobre  
hombre pobre
(= sin dinero)
biedny człowiek, bez pieniędzy
pobre hombre
(= pobrecito)
biedaczysko
pobre  
una viuda pobre
(=sin dinero)
biedna wdowa, bez pieniędzy
una pobre viuda
(= pobrecita)
biedulka wdowa, taka wdowa, która wzbudza w nas litość
precioso          
piedra preciosa
(= de mucho valor, p. ej. diamante brillante, rubí con muchos quilates)            
kamień szlachetny
preciosa piedra (=hermosa)
piękny kamień
puro    
agua pura
(= sin contaminación)
czysta woda, niezanieczyszczona
pura agua
(=sólo agua)    
czysta woda, jedynie woda
raro     
fenómeno raro
(= extraño)
dziwne zjawisko
raro fenómeno
(=que no pasa con frecuencia)
rzadkie zjawisko, nieczęsto spotykane
simple 
amigo simple
(= sencillo, bonachón)
przyjaciel, który jest prostym chłopiną
simple amigo
(=sólo amigo) 
po prostu przyjaciel, tylko przyjaciel i nic poza tym
simple
soldado simple
(= sencillo, bonachón   )
żołnierz, który jest prostym chłopiną
simple soldado
(= sin distinción)
szeregowiec
solo   
persona sola
(= que no tiene a nadie)  
samotna osoba, która nie ma nikogo
una sola persona
(=nadie más)
tylko jedna osoba, nikt więcej
solo   
un café solo
(= sin leche)   
mała czarna
un solo café
(= sólo una taza)
tylko jedna kawa, jedynie jedna filiżaneczka
triste   
empleado triste
(=desafortunado)
smutny urzędnik, nieszczęśliwy
un triste empleado
(= miserable)
nędzny urzędnik,
triste   
una vida triste
(=sin alegría)  
smutne życie, nie ma w nim nic wesołego
(no tener) ni una triste peseta
(= ser pobre)   
(nie mieć) nawet jednej złamanej/marnej pesety być biednym
único   
hijo único
(= sin hermanos) 
jedyny syn, jedynak, nie ma rodzeństwa
(mi) único hijo
(= tienes sólo un hijo)        
(mój) jedyny syn - tak powie o nim osoba, która ma jednego syna
único   
una mujer única
(= excepcional)
wyjątkowa kobieta
una única mujer
(= sólo una)
tylko jedna kobieta
viejo   
amigo viejo
(= tiene muchos años)  
leciwy przyjaciel
viejo amigo
(= lo conozco hace mucho)  
stary, dobry przyjaciel, znam go wiele lat



Wskazówka: zauważcie, że w szyku prostym przymiotnik ma zazwyczaj swoje zwykłe, dosłowne znaczenie, natomiast w szyku przestawnym znaczenie metaforyczne lub idiomatyczne, ale nie zawsze. W tabeli znajduje się co najmniej jeden przypadek, w którym jest inaczej. Znajdzcie go sami. Odpowiedź znajdziecie tutaj.

Należałoby też wspomnieć, że w niektórych wyrażeniach stosuje się tylko i wyłącznie szyk przestawny:
  • a grandes rasgos (z grubsza, ogólnie rzecz biorąc) - Entendí a grandes rasgos de qué trataba.
  • los altos cargos (wysokie stanowiska lub osoby je piastujące) - El Gobierno ha aprobado  una reducción del 15% de altos cargos de la Administración.
  • una gran alegría (wielka radość) - Me llevé una gran  alegría al verte.

¡Gracias por vuestra atención y hasta pronto!


Jeśli spodobał Ci się ten post, proszę poleć bloga swoim znajomym- tweetnij, lajknij, zaplusuj albo cośkolwiek innego. Dzięki! :-)

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz